Science Learning Hub logo
TopicsConceptsCitizen scienceTeacher PLDGlossary
Sign in
Interactive

Te whakamahi i ngā rauemi o Tuihonoa Te Reo o Te Repo hei whakarite ara whakaako

Kei tēnei pāhekoheko ngā hononga ki ētahi rangahautanga mō ngā rauropi o te repo e kīia nuitia ana he momo noho taonga ki te iwi.

He taonga tonu te repo ki a ngāi Māori. Koia te tino kāinga o te huhua noa o ngā tipu, ngā ika, ngā manu me ngā moroiti e noho taonga ana ki te iwi. Waihoki, he maha ngā repo e tāwharau ana i ngā tipu nō reira mai ētahi tino rongoā māori. I ēnei tau 150 kua hori ake nei, he nui ake i te 90% o ngā repo o Aotearoa kua ngaro i te mata o Papatūānuku.

Mā tēnei pāhekoheko ka kitea ngā mahi rangahau, whakaora repo a ngā rōpū Māori huri noa i Aotearoa.

Hei tirotiro i te roanga atu o ngā kōrero, nekehia te kiore, tō mati rānei ki runga ake o ia pouaka whai tapanga, ka pāwhiri ai.

Transcript

He kōrero hei āwhina i te kaiako

Tēnā toroa te rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • He kōrero hei āwhina i te kaiako

Whakaahua: He kete iti, he mea raranga ki ngā toenga kuta. Ko Toi Te Rito Maihi te kairaranga. Manatārua Mieke Kapa. Nō roto mai i Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland.

Ngā tohu mō ngā rawa ā-iwi

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Ngā tohu mō ngā rawa ā-iwi

  • Ngā tohu ā-iwi me te repo

Manatārua: Te noke, Scott Bartlam; te kōura, Tākuta Ian Kusabs; te ruru, Janice McKenna. Nō roto mai i Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland.

Te whiro – he hoa rānei, he hoariri rānei?

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Te Whiro – he hoa rānei, he hoariri rānei?

  • Te repo me ngā tuaiwi – kore noho whenua

  • Ngā ika meroiti me te repo

Whakaahua: ngā whiro, manatārua Yvonne Taura. Nō roto mai i Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland.

Ngā roto tāpokapoka

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Ngā roto tāpokapoka

  • Te āhua o ngā roto tāpokapoka i ēnei rā

  • Ngā roto tāpokapoka ki Te Hiku o Te Ika

Whakaahua: he tamariki e tātari ana i te pai o te wai, manatārua Rawhitiroa Photography. Nō roto mai i Te Reo o Te Repo –The Voice of the Wetland.

Ngā taonga raranga

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Ngā taonga raranga

  • Te kuta – te tipu kaitā o ngā nōhanga wai māori

  • Te whakaora ake i te kuta

  • Te harakeke – he tipu raranga tangata

Whakaahua: he hui raranga, he raranga harakeke te mahi, manatārua Sue Scheele. Nō roto mai i Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland

Ngā rongoā o ngā repo

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Ngā rongoā o ngā repo

  • Te whakahoki mai i ngā rākau rongoā ki te repo

  • Te Reo Tipu

  • Tākuta Jonni Koia

  • Te āta tiaki i ngā rongoā

Whakaahua: he tātarāmoa maroke e penapenatia ana ki te ipu, manatārua Tākuta Jonni Koia.

Te matamata – ngā karu o Matariki

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Te matamata – ngā karu o Matariki

  • Te ngaro haere o ngā tikanga tūturu e pā ana ki te hao matamata

  • Me pēhea te whakaora ake i te matamata?

Manatārua: Ko ngā whakaahua, nā Stephen Moore (ngā mea e 3 i te taha mauī) rāua ko Peter Hamill (ngā mea e 2 i te taha matau). Nō roto mai i Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland.

Te kōura – te mōrehu onamata

Tēnā toroa ngā rauemi e tohua ana i raro nei hei tūhura i tēnei kaupapa.

  • Te kōura – te mōrehu onamata

  • Te tau kōura – he tikanga tūturu mō te hopu me te tirotiro kōura

  • Te whakaora ake i te kōura

Whakaahua: kōura, manatārua Te Papa Atawhai DOC CC BY 4.0.

Glossary

Rights: Manatārua: The University of Waikato Te Whare Wānanga o Waikato
Published: 16 November 2020
Referencing Hub media

Explore related content

Appears inRelated resources
He kōrero hei āwhina i te kaiako

Teacher PLD

He kōrero hei āwhina i te kaiako

He anga mātauranga pūtaiao taketake mā ngā kaiako

Read more
Ngā ariā o Te Ao Māori kei roto i te kēmu Kiwi Kai

Article

Ngā ariā o Te Ao Māori kei roto i te kēmu Kiwi Kai

Te ao Māori me te kēmu Kiwi Kai whakataruna ahuwhenua

Read more
Te whakamāherehere i ngā panonitanga

Article

Te whakamāherehere i ngā panonitanga

E 425,000 kiromata te roa o ngā awa me ngā kōawa i Aotearoa hei tiaki mā tātou. E whakatūria ana ...

Read more
Ngā mātauranga me te whakamahi a te Māori i ngā hekaheka

Article

Ngā mātauranga me te whakamahi a te Māori i ngā hekaheka

He whānui te mōhio o ngā tūpuna ki ngā hekaheka me ngā tini painga o ētahi. Ko ētahi he kai, ...

Read more

See our newsletters here.

NewsEventsAboutContact usPrivacyCopyrightHelp

The Science Learning Hub Pokapū Akoranga Pūtaiao is funded through the Ministry of Business, Innovation and Employment's Science in Society Initiative.

Science Learning Hub Pokapū Akoranga Pūtaiao © 2007-2025 The University of Waikato Te Whare Wānanga o Waikato