Add to collection
  • + Create new collection
  • Me pēhea te whakaora ake i ngā taupori kōura?

    Ngā mahi matua

    Tūāmahi 1: Me kōrero tahi ki ngā whānau, ngā hapū me ngā iwi, kia mōhiotia ai ā rātou kōrero me ō rātou mātauranga Māori e ana ki te kōura.

    • Kōrerotia ngā whakapapa o te kōura
    • Tuhia ngā wāhi, ngā wā me ngā tikanga mahi kōura
    • Tautohua te rerekē haere o aua tikanga me ngā taupori kōura i te takanga o te wā
    • Matapakia ngā pūtake o te paheketanga, i te mea me mātua whakatika ngā āhuatanga i paheke ai, hei tauira, me whakatupu otaota, rākau anō ki ngā parenga, me whakakore haere ngā taru wai me te nui pea o ētahi momo ika kino, mēnā kei reira ētahi.

    Tūāmahi 2: Whakaarohia te pūnaha hauropi me te whakapapa taiao o te pūnaha, kia mārama ake ai koe ki ērā āhuatanga.

    • Ko ngā wāhi tino pai mō te whakaora ake i te kōura, ko ērā e pai ana te wai, e iti ana hoki te parakiwai hungahunga.
    • Whiriwhiria me pēhea te aukati i ngā pānga kino o ngā whenua kei te taha tonu o te wai. Hei tauira, me whakatū taiapa pea hei ārai atu i ngā kararehe pāmu. He tino pai ki te kōura ngā tauwharenga me ngā para rākau kua pae ki ngā tahataha.
    • He hua anō pea ka puta ki ētahi atu momo ika pērā i te tuna, i te kōkopu, i te īnanga, i te pōrohe, me ētahi tuaiwi-kore pērā i te caddisfly, i te mayfly, i te stonefly, i te ngata me te ngākihi.
    • Āta tātarihia te wai (hei tauira, whakamahia te Stream Health Monitoring and Assessment Kit, SHMAK), kia mōhiotia ai he aha katoa ngā momo – kōura mai, ika mai, aha mai – kei te wai i tēnei wā. Ka noho tēnei hei paetīmata, e pai ai te ine i ngā rerekētanga i te takanga o te wā.

    Tūārere 3: Te whakarite anga mō ngā mahi aroturuki, whakaora:

    • He aha ngā tikanga e whāia ana mō te mahi kōura? Kua rerekē ēnei i te takanga o te wā? Matapakia ngā take i rerekē ai aua tikanga i roto i ngā tau (mēnā kua rerekē).
    • He aha ngā ingoa, ngā kupu o tēnei rohe mō te kōura me ērā atu momo ika, aha atu rānei e tūhono ana ki te whakapapa o te kōura? He mea nui te whai whakaaro ki te taiao whānui ake, ki ngā tini hononga i waenga i ngā rauropi, me te noho hauora o te pūnaha hauropi nui tonu (arā, ngā ika, ngā pepeke me ngā tipu e noho tahi ana).
    • Ki hea tū ai ngā mahi aroturuki? Tautohua ngā wāhi pai hei kawe i te aroturuki, i runga i ngā mea kua ākona e koe mai i ngā whānau me te hapū. Me whai whakaaro ki ngā wāhi i reira ngā taupori kōura i mua, ā, kei hea ngā kōura ināianei. Kimihia mēnā kua rahi ake ngā taupori, kua iti ake rānei. Pēhea te nōhanga o te kōura – kua rerekē te āhua o tana kāinga noho i te takanga i te wā? Kua rerekē rānei te āhua o te whakamahi i ngā whenua kei te taha o te wai?
    • Me kōrero koe ki a wai? Me kōrero ki ngā tāngata o ngā whānau, o te hapū, o te iwi, tae atu anō ki ngā tāngata pūtaiao e mōhio ana ki ngā āhuatanga hauropi, me pēhea te whakaora ake i ngā taiao, me ngā mea e noho ana ki aua taiao. Whai i muri i te kōrero tahi, ko te mahi tahi ki te whakatinana i ngā wawata o te katoa.

    He kōrero kōpūtahi

    E tūhono ana tēnei kōrero ki Te kōura – te mōrehu onamata, me Te tau kōura.

    He whakamihi

    I pūtakea mai tēnei mātaitanga i tētahi kōrero i titoa e Ian Kusabs (Te Arawa, Ngāti Tūwharetoa) mō te pukapuka Te Reo o Te Repo – The Voice of the Wetland.

      Published 16 November 2020 Referencing Hub articles
          Go to full glossary
          Download all