Ngā Hekaheka o Aotearoa – kuputaka
Nō Ngā Hekaheka o Aotearoa te kuputaka nei. Kua noho mai ki konei hei hoa mō ngā kōrero o taua pukapuka kua morimoria e te Pokapū Akoranga Pūtaiao hei whakaputa i ēnei rauemi hou.

Ngā Hekaheka o Aotearoa
Ngā Hekaheka o Aotearoa is a bilingual booklet developed by scientist Dr Peter Buchanan (Manaaki Whenua – Landcare Research), Dr Georgina Stewart (Te Kura Mātauranga School of Education, AUT University) and te reo Māori consultant Hēni Jacob.
Te reo Māori resources from Ngā Hekaheka o Aotearoa
Ngā hurihanga ora o te hekaheka – ngā pua atua me ētahi atu hanga
Mātauranga Māori: Te hekaheka hei kai, hei rongoā anō hoki – he mahi pāhekoheko
He patapatai mō ngā mātauranga me te whakamahi a te Māori i ngā hekaheka
English resources from Ngā Hekaheka o Aotearoa

He aha tēnei hekaheka? What is this fungus?
This bilingual poster provides an introduction to fungi of Aotearoa New Zealand. It includes several species of fungi which are highly valued by Māori.
Download a PDF of this poster.
Kuputaka
| aho | light |
|---|---|
ahotakakame | photosynthesis |
anuhe | caterpillar |
ara raima | concrete path |
hapori | colony |
harore | mushroom(s) |
hau takiwā | atmosphere |
hauhā | carbon dioxide |
haumaru-koiora | biosecurity |
haurehu | gas |
hāwareware | slime |
hekaheka | fungi |
here pūtu | bootlaces |
hiako | bark |
hīnatore | luminescence |
hōtoke | winter |
hungahunga | powder |
īhi | yeast |
kahiwi | trunk |
kaikākā | tōtara heartwood decayed by fungus |
kaitītari | carrier |
kakau | stalk |
kāmera | camera |
kapoke | algae |
karu whakarahi | microscope |
kauoro | grind |
kaupeka o te tau | season |
kawekawe | arms or tentacles |
keha | smelly |
kihikihi | cicada |
kīrehe | animal |
kōanga | spring |
kōpīpī | fragile |
Māmaiti | Marmite |
manga | bough/branch |
mōkitokito | microscopic |
momo | species |
momore | smooth |
moroiti | microbe/microorganism |
mura | flame |
ngahuru | autumn |
ngakunga | strips |
nīao | edge |
oneone | soil |
otaota | grasses and small plants |
pae porowhita | Petri dish |
paemahana | temperature |
paitini | poison |
pakiaka | roots (of trees) |
kaka | pinhead |
pane-kuini | postage stamp |
pata wai | water droplet |
pātangaroa | starfish |
paturopi | antibiotic |
pēke kotakota rākau | bag of sawdust |
pepeke | insects |
pereti-tina | dinner plate |
pia whakatipu | agar culture medium, a jelly-like substance |
pihapiha | gills |
pihi-haunga | stinkhorn |
poi haupōro | golf ball |
popō | smoulder |
pōpopo | decay |
pua atua | spores |
puananī | wind-dispersed |
pūhana | glow |
pūhouhou | juvenile |
pūkahukahu | lungs |
pūkohu | moss (plants) |
pukoko | lichen |
pukuwhenewhene | galls (lumps) |
puna koiora puiaki | biodiversity-rich resource |
puruhekaheka | mould |
pūtau | cell |
rama | torch |
ranea | abundant |
rapa | rubber |
rāpupuku | to bud, budding |
raumati | summer |
remu | hem |
ropihua | fruitbody |
taikākā | heartwood |
taiora | nutrients |
takurua | winter |
tānga pua atua | spore print |
tanu | bury |
taupoki | cap |
tāwara | taste |
tāwariwari | flexible |
tinaku | germinate |
tiotau | icicle |
tipu | plant |
tītari | distribute |
titi here tēneti | tent pegs |
torohihi | hyphae |
tuku mate | disease-causing |
tūnga | wounds |
tutungi | tinder, firelighter |
uriuri | dark-coloured |
whakapiki | leaven(bread) |
wheo tautau | hanging coral |
Tīkina te kuputaka i konei.
He kōrero anō e hāngai ana
Kei Ngā karangatanga matua mō te wai māori me ngā ika wai māori ētahi kupu matua ka whakamahia i roto ā mātou rauemi mō ngā wai māori me ngā ika wai māori.
Mō tētahi mahere akoranga e pā ana ki ngā kupu Māori ka whakamahia i roto i ngā kaupapa whāomoomo, tirohia tēnei: He tikanga – te reo Māori and English terms.
He whakamihi
I hua ake tēnei rauemi i tētahi aratohu pūtaiao mā ngā kaiako, ko Ngā Hekaheka o Aotearoa te ingoa. I tuhia te aratohu nei e Tākuta Peter Buchanan, o Manaaki Whenua; Tākuta Georgina Stewart, o Te Kura Mātauranga, Te Whare Wānanga o AUT; me Hēni Jacob. He mea tuhi ngā rauemi nei i runga i te aro nui ki te titiro a te Māori ki ēnei āhuatanga.
Tēnei te mihi a te Pokapū Akoranga Pūtaiao ki a Manaaki Whenua me ngā kaituhi kua whakaae nei, kua āwhina nei anō hoki i te whakawhitinga o ngā kōrero nei hei rauemi ipurangi.
E taea ana tētahi tauira whitihiko o te Aratohu mā te Pouako te tiki atu i Huia Publishers.


