Ko ngā momo waikaka e rima kei Aotearoa, ko:
kōwaro (Neochanna burrowsius)
waikaka parauri (Neochanna apoda)
waikaka mangu (Neochanna diversus)
waikaka nō te raki (Neochanna heleios)
Ahakoa te ingoa ki te reo Pākehā, arā te ‘mudfish’, me noho te ika nei ki te wai mā, ā, mā te ika nei e tohu mai te hauora o te taiao. Kitea ai ngā waikaka ki ngā koiora pūrepo, pēnei i ngā repo, ngā pakihi, ngā hōpua kei ngā ngahere reporepo, ngā kōawa me ngā roma e āta haere nei te wai. Hāunga te waikaka o Wharekauri, ka noho tēnei ki ngā tapa o ngā roto rei.
I te korenga o te 80–90 ōrau o ngā repo o Aotearoa kua ngaro haere ngā puni kaiao, koinei te take matua e mate haere nei tēnei momo ika. He āheinga rerekē tō te waikaka. Ka taea e tēnei ika te noho mō tētahi wā āhua roa nei i waho i te wai, i roto i te puare rākau me te otaota mākū i ngā wā maroke. Nā te āhei o te tinana roa ki te kōwiri ki roto i ngā puare moroiti i taea ai te pēnā, kātahi ka moe mō te raumati, ā, ka hā te tinana mā te kiri mākū. Nā tēnei ka ora te ika i te maroketanga o te manga, o te kōawa, o te hōpua, o te repo hoki.
E mōrearea ana te noho a tēnei momo ika i te mea e ngaro haere ana tōna puni kaiao. Kei te rārangi IUCN ngā momo e rima o te waikaka, waihoki, e mea ana te rārangi rā kua eke ngā waikaka o Waitaha me Te Taitokerau ki te karangatanga o ‘kei te pari o te rua puta noa i te motu.’
He whakamānawa: nā Te Papa Atawhai te whakaahua o te waikaka
