Science Learning Hub logo
TopicsConceptsCitizen scienceTeacher PLDGlossary
Sign in
Video

He kōrere pai mō ngā ika

View in English

Me mātua wātea ngā arawai hei terenga mō ngā ika. Me whai wāhi ētahi ki te heke, e tutuki ai te huringa ā-oranga.

Tirohia ngā kōrere kei te pāmu – tohua ngā whakawhitinga kōrer e whaihua ana, whakatikaina ērā kāore e whaihua ana. Whakatikahia ērā mā te tāpiri rōnaki, i ngā pāwhata anō hoki.

Ina whakatūria ai ētahi kōrere hou, me pai mō ngā ika!

Tuhinga

Nā Cheri van Schravendijk-Goodman 
Ko te raru o ngā kōrere kei ngā hikuawa, ka haukoti i te whaitua i te pū matua o te
awa. He kōrere nui te kōrere, ka āwhina ki te tango i te wai i te whenua, engari ko te raru o ngā kōrere, ka whakatūria i runga ake i te wai, ka tata rānei ki te wai (kei te āhua o te awa te tikanga). Mō ngā inanga – pēnei i te kōkopu me ētahi atu – e āhei ana ki te piki, engari anō te peke. Ehara i te tipua!

Ko ngā rōnaki ika me ngā pāwhata ētahi wāhanga e pīrangi nei mātou ki te āpiti atu ki ngā kōrere me ngā kēti waipuke e pai ake ai te tūhonotanga o te awa me te hikuawa, nō te mea e pai ana ki ngā kōkopu, ngā kōaro me ngā īnanga aua hikuawa. Kei reira pea aua ika e whakaputa hua ana, nō reira me māmā te whakawhitinga, engari me kaua e pā kino ki te whakamahinga o aua whenua nō te mea he mahi tā ngā kōrere. I te nuinga o te wā, ka hāngai ki te haumarutanga o te tangata, inarā ngā kēti waipuke. Kāore mātou i te hiahia kia uaua te nohotahi o te tangata me te taiao.

Ko ngā rōnaki toka, ko ngā rōnaki ika he rautaki e tūhonotia anō ai ngā hikuawa whai ārai, pēnei i ngā kōrere me ngā kēti waipuke.

Ko ngā rautaki kua whakamahia e NIWA, ko te whakamahi i ngā toka kua purua ki ngā rōnaki raima. He tau ngā ika ki te piki, arā ngā ika ririki, nō reira me whakarite huarahi e hipa ai rātou i ngā kōrere. He wāhi whakatā hoki ēnā mō ngā ika.

Ko te pāwhata he toka, he pereki rānei kei roto i te kōrere, hei huarahi piki mō ngā ika, hei wāhi whakatā anō hoki.

Ka rerekē rawa te awa i ngā kōrere nei. I te nuinga o te wā, ina heke ai ngā hikuawa nei, ka whkapōturihia te rere e ngā kōpikopiko o te awa me ngā awa. He arawai torotika noa ngā kōrere, nō reira ka tino tere te rere o te wai, ka kaha hoki te rere. Ki te purua he pāwhata ki reira, kua whai wāhi ngā ika ki te piki i te pīnakitanga o ngā kōrere rā, kua whai wāhi whakatā, haumaru hoki ina ngēngē ai.

He whakamānawa ki a © Te Whare Wānanga o Waikato me ngā hanga i homai e Cheri van Schravendijk-Goodman; e Dr Bruno DavidWRC; me Dr Cindy Baker/NIWA. Nā 123RF, nā ō rātou kaikoha, hoa raihana rānei ētahi o ngā whakaahua i tēnei ataata, ā, e whakamahia nei i raro i te mana o te raihana. Kāore e āhei te tikiake, te tārua rānei i ēnei whakaahua ki te kore e whakaae a 123RF Limited. E mihi ana Te Whare Rangahau, Whakawhanake hoki o Waikato Tainui ki Te Rōpū Kaitiaki Whakapaipai i Te Awa o Waikato, e whakahaerehia nei e Te Manatū Whakahaere i Te Awa o Waikato, mōna i homai pūtea tautoko. Kāore Te Rōpū Kaitiaki Whakapaipai i Te Awa o Waikato e whakamana pea, e tautoko rānei i ngā kōrero o te whakaputanga.

Glossary

Rights: Te Whare Wānanga o Waikato
Published: 27 February 2018
Referencing Hub media

Explore related content

Appears inRelated resources

Interactive

He painga mō te pāmu, he painga mō te ika

He rite te pāmu kāore ōna kōawa ki te ika whai paihikara – me uaua ka kitea! Ahakoa kāore pea ...

Read more
Tēnei mea te hekaheka

Article

Tēnei mea te hekaheka

He puna koiora puiaki te wao nui a Tāne. Waihoki, ko Aotearoa anake te kāinga e tupu māori ai te ...

Read more
Ngā mahinga kōawa hei painga mō ngā ika

Article

Ngā mahinga kōawa hei painga mō ngā ika

He nui noa atu te manga i te wai noa iho – he oruoru, he hōpua, he kahuwai papatahi, he ...

Read more
Ngā mātauranga me te whakamahi a te Māori i ngā hekaheka

Article

Ngā mātauranga me te whakamahi a te Māori i ngā hekaheka

He whānui te mōhio o ngā tūpuna ki ngā hekaheka me ngā tini painga o ētahi. Ko ētahi he kai, ...

Read more

See our newsletters here.

NewsEventsAboutContact usPrivacyCopyrightHelp

The Science Learning Hub Pokapū Akoranga Pūtaiao is funded through the Ministry of Business, Innovation and Employment's Science in Society Initiative.

Science Learning Hub Pokapū Akoranga Pūtaiao © 2007-2025 The University of Waikato Te Whare Wānanga o Waikato