Kia māmā te tuku i te hauota. Ka puta mai te hauota i ngā parapara kararehe, i ngā whakamahinga wairākau rānei. Ki te nui ake te hauota i tā ngā otaota e āhei ai ki te horomi, ka rere te toenga ki ngā arawai. Waihoki, ka huri te hauota ki te hauota-rua ōkai (N20), he haurehu kati mahana ka whai wāhi ki te kati mahana (greenhouse effect), e piki ai te paemahana o te ao.
He whakaritenga pai ā-pāmu te whakahaere i te hauota. Mā te whakatō i ngā otaota horomi hauota, mā te whakamahi i ngā utauta whakatahua whakamōmona e tutuki ai tēnā. Mā te waiho i ngā pīnaki e horo haere ana me ngā whenua pōharuharu e iti iho ai te hauota e whakapākeka ana ki ngā arawai. Pānuitia tēnei nutrient management mō te pāmu, whakamahia rānei tēnei e ako ai i ngā kōrero mō Terrestrial nitrogen cycle.
Ka taunaki te pūrongo a te kāwanatanga Our Fresh Water i te whakaaro e piki haere ana te nui o ngā pākawa ota me te hauota kei ngā arawai.
Tuhinga
Nā Tākuta Ross Monaghan
Ko tētahi whakaritenga whakahaere e whakaitingia ai te ngaro haere o te hauota, kia kaua e nui rawa te hauota ka whakamahia i ia whakamahinga, i te tau rānei. Ka whakapau kaha hoki mātou kia tika te whakahaere i ngā parapara kararehe ka kohikohia e mātou i ngā whare miraka kau, kia iti te whakahokinga ki te whenua. Mā te aukati i te haerenga o ngā kararehe ki te mimi ki ngā whaitua otaota apiapi e iti haere ai te ngaromanga o te mimi tata ki ngā kōawa.
Ko tētahi atu rautaki, ko te āta whakaaro mō te wāhi e whakahokia ai te mimi kararehe. I ngā wāhi e taea ana, me whai wāhi ngā kararehe ki ngā marumaru, e pai ai te kohi i te mimi, kia purutia i te Takurua, ka whakahokia ai ki te whenua hei te Koanga e whai mai ana. Mā reira e iti rawa ai te nui o te hauota e whakapākeka ana.
Ko tētahi atu rautaki whakahirahira hei āwhina ki te whakahaere i te raru hauota, ko te āta tiaki i ngā whaitua otaota apiapi me ngā repo. He wāhanga whakahirahira ngā repo o te taiao, ka noho hei wāhi tātari mō te para, inarā te tātari i te hauota e uru ana ki ngā repo. Nō reira, he mea nui te tiaki i ngā repo e toe tonu nei, te whakaara anō i ngā repo kua karia kētia, kua kaha te whakamahi hei whenua whāngai kararehe. Me kaua hoki e tuku i ngā kararehe kia kai i ngā whaitua otaota apiapi, nō te mea ka pākarukaru te whenua i ngā waewae kararehe, ka tiko ai, ka mimi tika atu ai ki ngā arawai.
Kikī ana te mimi i te hauota, ā, kikī ana te tiko i te pūtūtaewhetū me ngā huakita tiko. Ka whakakaha ake te pūtūtaewhetū i te raru whakamōmona wai, ka kawea hoki e ngā para tiko ngā rauropi meroiti i ngā tūmomo māuiui e māuiui ai te tangata, nō reira me mātua kaupare tērā. Ko te rautaki matua, ko te whakatū taiapa.
Ko te utauta Overseer tētahi tauira whakatahua whakamōmona, he mea whakawhanake e ētahi whare wānanga me ngā CRI. He utauta hei āwhina ki te ārahi i ngā whakahaeretanga whakamōmona, inarā ngā hua o te wairākau, kia kore ai e tāruahia te haumako o ngā para me ngā wairākau anō hoki. E kaha ana te whakamahia o taua utauta ki te whakatau, te pānga o te hauota ki te wai, ki te kōhauhau rānei i ngā mahi pāmu rerekē me ngā taiao, one, paemahana rerekē anō hoki. Ka tino whaihua tēnā utauta mō tātou ki te kimi huarahi e pai ai ngā kaipāmu ki te tirotiro ki ngā tahua pūtea me te kī ake “Ka pai, me pēhea au e whakapiki i te whāomotanga o ngā whakamōmona, me pēhea hoki au e whakaiti i ngā huakoretanga, me pēhea hoki au e tino whai hua ina hoko wairākau ahau?”
Whakamānawa: University of Waikato, me ngā rauemi āpiti nā Dr Ross Monaghan, nō AgResearch me McDonald’s Lime.
